ویروس آنفلوانزای جدید H۱N۱ در حال ایجاد بیماری در افراد آلوده شده به این ویروس در امریکا وسایر کشورهای جهان میباشد
مرکز مدیریت بیماریهای واگیر ایران انتظار دارد که این بیماری برای
مدتی ادامه داشته باشد بنابراین ممکن است هر فرد یا اطرافیان وی دچار
بیماری شوند . به همین دلیل لازمست پزشکان محترم علائم بیماری و راه های
انتقال آنرا آموخته و ازاقدامات ضروری بخصوص موازین پیشگیری مطلع باشند
روش های(مکانیسم) انتقال ویروس به افراد سالم
اطلاعات محدود موجود بیانگر آن است که این ویروس نیز از همان طرق انتقال سایر ویروسهای آنفلوانزا منتقل میشود
شایع ترین راه انتقال ویروس آنفلوانزای انسانی فصلی بصورت فرد به فرد با واسطه قطرات تنفسی بزرگ است( یعنی سرفه یا عطسه فرد بیمار)
انتقال از طریق قطرات تنفسی بزرگ نیازمند تماس نزدیک بیمار و فرد سالم
است چون این قطرات به صورت معلق درهوا باقی نمی مانند وعموماً فاصله ای
کمتر از یک متر را طی می کنند
انتقال از طریق سطوح آلوده به قطرات تنفسی آلوده نیز روش احتمالی دیگری برای سرایت است
احتمال انتقال عفونت از راه هایی مانند اشک یا بزاق هنوز نامشخص است
اما تمام ترشحات تنفسی ومایعات بدن بیماران آلوده بطور بالقوه آلوده کننده
و بیماریزا تلقی میشود
نکته !
موازین بهداشت فردی یکی از روش های مندرج در مداخلات عیر داروییNPI (Non-pharmaceutical Interventions) محسوب میشوند
هدف این سخنرانی ارائه موازین بهداشت فردی در پیشگیری از گسترش آنفلوانزا میباشد
سایر روش های غیر دارویی مؤثر در پیشگیری از گسترش بیماری نظیر فاصله
گیری اجتماعی، قرنطینه داوطلبانه و بستن مرزها ، محدودیت حمل و نقل عمومی
و … که در اختیار دولتهاست در جای دیگری بحث میشوند
تعریف مورد مشکوک به بیماری
علائم بیماری ( مشابه آنفلوانزای فصلی )
شاه علامتها شامل تب ، سردرد، سرفه ، گلودرد
اسهال واستفراغ در صد قابل توجهی از افراد آلوده
آبریزش یا گرفتگی بینی ، بدن درد ، لرز و احساس خستگی در درجه بعدی اهمیت هستند
بعلاوه علائم اپیدمیولوژیک مرتبط در تاریخچه بیمار:
تماس نزدیک با مورد قطعی آنفلوانزای خوکی یا سابقه سفر یا اقامت در
کشوری که تعداد یک یا بیشتر مورد قطعی آنفلوانزای خوکی از آن گزارش شده
است (آمریکا ، مکزیک و …)
گروههای پرخطر برای ابتلا به این ویروس
احتمالاً همان گروهها یی میباشند که متعاقب ابتلا به آنفلوانزای فصلی احتمال بروز عوارض در آنها بیشتر است (بیماران پرخطر)
افراد پرخطر عبارتند از:
سنین بالای ۶۵سال
کودکان زیر ۵ سال
زنان حامله
افراد دچار بیماری طبی مزمن در هرگروه سنی ( مانند : آسم، دیابت، بیماری قلبی وعروقی )
افراد دچار نقص ایمنی (مثلاً استفاده از داروهای Immuno-suppressor یا عفونت HIV)
افراد دریافت کننده آسپیرین بمدت طولانی بعلت خطر بروز سندرم Reye متعاقب آنفلوانزا
اقدامات و موازین پیشگیری از آنفلوانزای جدید H۱N۱
تا زمان فعلی توانایی این ویروس از لحاظ قابلیت انتقال بیشتر از ویروس آنفلوانزای فصلی است
مطالعات برروی آنفلوانزای فصلی نشان میدهد که فرد مبتلا از یک روز قبل از بروز علائم تا ۷ روز بعد از بروز علائم میتواند بیماری را به افراد دیگر انتقال دهد
دوره عفونت زایی در کودکان و خصوصا کودکان کم سن وسال ممکن است طولانی تر باشد
اولین توصیه به بیماران دچار علائم بیماریهای تنفسی خصوصاً علائم مشابه آنفلوانزا (Influenza-Like Illness)
اقدامات و موازین پیشگیری از سرایت آنفلوانزای جدید H۱N۱ به دیگران
در صورت ابتلاء به علائم مشابه آنفلوانزا ، توصیه به استراحت بیمار در منزل
مدت استراحت در منزل ؟ تا ۷ روز پس از شروع علائم یا تا ۲۴ ساعت پس از رفع آخرین علائم بیماری
بیمار تاحد امکان از افراد ساکن منزل نیز دور بماند
افراد سالم از تماس نزدیک با افراد بیمار پرهیز نمایند
اگر بیمار برای مراجعه به مراکز درمانی از منزل خارج میشود سعی کند از
ماسک استفاده نموده یا با دستمال کاغذی در حین عطسه وسرفه جلوی دهان وبینی
خود را بپوشاند
دستهای خود را بطور مکرر با آب وصابون بشویند ( خصوصاً بیماران و پس از عطسه و سرفه)
محلول های ضدعفونی کننده پایه الکلی نیز دراین زمینه موثرند
افراد سالم از دست زدن به چشم ، بینی یا دهان خود حتی الامکان اجتناب کنند زیرا راه غیر مستقیم انتقال بیماری از این طریق میباشد
خلاصه موازین بهداشت فردی (پیشگیری) و درمان بیماردر منزل
دربیماران انفلوانزایی که علائم بیماری شدید نیست بایستی از طریق پیامهای بهداشتی به ماندن در منزل و رعایت آداب تنفسی تشویق شوند شامل:
پوشاندن دهان وبینی در هنگام عطسه وسرفه یا حداقل پوشاندن عطسه وسرفه با آستین پیراهن
رعایت بهداشت دست ها
رعایت فاصله تماس با دیگران ( ۱ متر )
محدود کردن بیماران به عدم حضور در اماکن شلوغ با ماندن درمنزل
درصورت ضرورت حضوردر اماکن شلوغ، اجتناب از تماس نزدیک با افراد دیگر
برای به حداقل رساندن سرایت بیماری، مراقبت از بیمار در محل زندگی ، بایستی تاحد ممکن تنها توسط یک نفرانجام گیرد
درصورت امکان هم بیماران وهم مراقبین آنها بایستی در طی دوره عفونت زایی بیماران، از ماسک یک بار مصرف استفاده کنند
درصورتیکه امکانات به اندازه کافی موجود نباشد ، استفاده از ماسک در منزل توسط بیمار نسبت به مراقبین وی ارجح است
ضرورتی به استفاده از ماسک درتمام طول روز وجود ندارد وفقط بیمار
بایستی درحین تماس نزدیک با دیگران ( تماس کمتر از ۱ متر) از آن استفاده
کند
هنگامی که ماسک بوسیله ترشحات تنفسی خیس شد بایستی به طریق صحیح دورانداخته شود
درصورت در دسترس نبودن ماسک به تعداد کافی میتوان از دستمال ضخیم یا ماسکهای چندبار مصرف پارچه ای که به طور کامل جلو بینی ودهان را میپوشاند ، استفاده کرد
این ماسک ها نیز درصورت خیس شدن بایستی تعویض شده وبا آب وصابون شسته شوند
اگر تعداد کافی ماسک در دسترس است ، مراقبین بیمار نیز بایستی در حین تماس نزدیک با بیماران از آن برای پوشاندن دهان وبینی استفاده کنند
مراقبین بیمار بایستی همواره دست های خود را پس از تماس با بیماران بشویند
خلاصه موازین درمان بیماردر منزل
آسپرین درکودکان نباید استفاده شود
مایعات خوراکی ، تغذیه واستراحت بیمار در بستر ضروری است
درهنگام بروز عوارض باکتریال انفلوانزا، بایستی استفاده صحیح از آنتی بیوتیک مطابق با دستورالعمل صورت پذیرد
درصورت بروز علائم بیماری شدید یا دهیدراتاسیون بایستی درمانهای اضافی برای بیماران دچاربیماری شدید در نظر گرفته شود
کسانی که بهبود یافته اند دیگر عفونت زا محسوب نمیشوند و در برابر
بیماری ایمن در نظر گرفته میشوند (معمولا ۲ - ۳ هفته پس از شروع بیماری)
رعایت آداب تنفسی وشستشوی دست ها بایستی توسط تمامی اعضای خانواده رعایت گردد
پنجره ها بایستی بازگذاشته شود تا تهویه مناسب منزل (چادر صحرایی) برقرار شود
سطوح مختلف منزل بایستی بطور منظم توسط آب وصابون یا مواد ضدعفونی کننده پاکسازی شوند
پیام اصلی در ارتباط با ارجاع بیماران به مراکز درمانی
ممکن است بتوان درصد زیادی از بیماران انفلوانزا را درمنزل وبا ارائه درمانهای حمایتی ساده که در بالا به آنها اشاره شد، درمان نمود
درصورتیکه بیماری وخیم تر شد یا علائم شدید بروز کرد بیمار را به یک مرکز درمانی مجهز جهت بستری معرفی نمائید
اقدامات درمانی برای آنفلوانزای جدید H۱N۱
درمان با داروی ضد ویروس برای بیماران دچار بیماری شدید توصیه میشود
انتظار میرود که اغلب افراد (فرم های خفیف و متوسط) خودبخود وبدون نیاز به درمان خاصی بهبود یابند
توصیه میشود بیماران دچار فرم شدید بیماری به مراکز ارائه خدمات درمانی ارجاع شوند
علائم فرم شدید بیماری در بالغین : افراد بالغی که اندیکاسیون ارجاع به مراکز درمانی دارند
تب بالا بمدت طولانی (بیش از ۳ روز) خصوصاً اگر همراه حال عمومی بد باشد
تنگی نفسDyspnea
نشانه های دیسترس تنفسی difficulty in breathing
درد یا احساس فشار در قفسه سینه یا شکمChest pain
سرگیجه ناگهانی (Dizziness)
گیجی ( Confusion)
استفراغ شدید یا مداوم
بهبود علائم آنفلوانزا در ابتدا ولی عود ناگهانی تب وسرفه شدید
علائم فرم شدید بیماری در کودکان: کودکانی که اندیکاسیون ارجاع به مراکز درمانی دارند ؟
نشانه های دیسترس تنفسی (تنفس تند یا نفس دشوار)
تغییر رنگ کبود یا خاکستری پوست
عدم نوشیدن مایعات به میزان کافی
استفراغ شدید یا مداوم
اختلال سطح هشیاری (کودک به دشواری قابل بیدار کردن باشد یا اساساً نتوان وی را بیدار نمود)
عدم تمایل برای بازی کردن یا عدم تعامل کودک با اطرافیان
تحریک پذیری شدید درحدی که کودک تمایلی به آغوش والدین نداشته باشد
بهبود علائم آنفلوانزا در ابتدا ولی عود ناگهانی تب وسرفه شدید
با تشکر از :
دکتر محمود سروش مدیر برنامه IHR و آنفلوانزا مرکز مدیریت بیماریهای واگیر وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی کشور ایران
