icubعنوان یک روبات کودک مجهز به هوش مصنوعی پیشرفته است که پنج سال قبل ساخته شد و تاکنون حرف زدن و بازی با توپ و لگو را آموخته است. خبرگزاری مهر در گفتگو با عضو اصلی این تیم از لابراتوار موسسه فناوری ایتالیا جزئیات این روبات را مورد بررسی قرار داد.
به گزارش خبرگزاری مهر، icub که از نظر ظاهری شبیه به یک کودک چهار ساله است دارای دو کره چشم با قابلیت پلک زدن است که روی آنها دو دوربین ویدئویی نصب شده است.
انگشتان دست این روبات توانایی درک فشار را دارند. وزن روبات کودک 22 کیلوگرم و قد آن 104 سانتیمتر است.
"جورجو متا" " (giorgio metta) از اعضای اصلی پروژه icub در موسسه فناوری ایتالیا (iit) است. با توجه به اهمیت این پروژه علمی خبرنگار فناوریهای نوین خبرگزاری مهر مصاحبه مشروحی را با این محقق ایتالیایی در خصوص عملکردها، پیشینه و آینده این روبات انجام داده است که در ادامه می خوانید:
* خبرگزاری مهر - گروه فناوریهای نوین: ایده اولیه پروژه icub چگونه شکل گرفت؟
- جورجو متا (giorgio metta) - ایده این پروژه در حقیقت مطالعه بر روی توسعه هوش از طریق ساخت مدلها و آلگوریتمها در یک روبات انسان نما است. این ایده در سال 1995 و 1996 شکل گرفت. در آغاز به دلیل مشکلاتی که در ساخت سخت افزارهای لازم داشتیم با روباتهای بسیار ساده تری کار کردیم.
در سال 2003 ما ایده یک پروژه اروپایی را مطرح کردیم که بودجه آن را کمیسیون اروپا تامین می کرد. این پروژه، ساخت یک روبات انسان نما را پیش بینی می کرد. به این ترتیب این پروژه با هدف توسعه برخی تواناییهای شناختی آماده شد و این روبات به عنوان یک پروژه "منابع آزاد" (open source) در اختیار محققان دانشگاههای مختلف دنیا قرار گرفت.
سرانجام پروژه توسعه icub در سال 2004 با بودجه 5/8 میلیون یورویی برای یک دوره پنج ساله از سوی کمیسیون اروپا تصویب شد. از این تاریخ ما پروژه این روبات کودک را آغاز کردیم و ساختار سخت افزاری و نرم افزاری مربوط به تواناییهای حرکتی و بینایی اولیه آن را آماده کرده و 12 نمونه از آن را ساختیم. هم اکنون نمونه های دیگر این روبات در حال آماده سازی هستند. در پایان ژانویه 2010 نیز این پروژه به اتمام می رسد.
* گفتید که این پروژه به صورت منابع آزاد عمل می کند. تاکنون فرایند آموزش به این روبات کودک چگونه پیش رفته است و با حضور کدام تیمها؟
- این پروژه منابع آزاد است. هم سخت افزار و هم نرم افزار در دسترس سایر محققان قرار دارد. پروژه آموزش به روبات جنبه های مختلفی دارد. به طور حتم در حال حاضر این روبات یک کودک واقعی نیست و تنها می توان چیزهای بسیار ساده را به آن آموزش داد. ما بر روی تواناییهای گرفتن اشیاء، مثل توانایی دراز کردن دست برای گرفتن شیئی که دوربین نصب شده بر روی چشمهای روبات آن را شناسایی کرده است و یا توجه کردن به حوادث جالب محیط و امکان یادگیری خصوصیات اشیاء از طریق استفاده از آنها و یا تعامل با آنها کار می کنیم.
در لابراتوار موسسه تکنولوژی ایتالیا (iit) ما تیمی متشکل از حدود 25 نفر داریم که بر روی روبات کار می کنند. اما دیگر محققانی هم هستند که یک نمونه از این روبات را دارند. این محققان در دانشگاهها و مراکز تحقیقاتی 15 شهر مانند لندن، پاریس، لیون، مونیخ، بیلفلد، بارسلونا، پلیماوث، هرتفوردشایر، روم، لیسون، لوزان، آنکارا و ... هستند.
* این روبات چگونه و با چه نرم افزارها و سخت افزارهایی عمل می کند؟
- بسیاری از ویژگیهای این روبات بی سابقه است. علاوه بر حسگرهای کلاسیک که آن را با دنیا ارتباط می دهند، همانند آنتنهای اکوستیک، میکروفنها و میکرو دوربینها، این روبات کودک مجهز به آخرین نسل چشم است که همانند چشم ما حرکت می کند. هم اکنون ما در حال توسعه انواع مختلفی از حسگرهای لمسی جدید هستیم. این حسگرها کاربردهای بسیاری دارند. با کمک این حسگرها روبات می تواند به روشی بهتر با دنیای خارج ارتباط برقرار کند و جهت حرکات را یاد بگیرد و روابط بهتری با انسان داشته باشد.
هرچند که این روبات قادر نیست پیانو بزند اما با سه انگشت مستقل و دو انگشت متصل به هم می تواند حرکات و دستکاریهای پیچیده ای را انجام دهد. icub نه تنها می تواند به طور خودکار زبان را یاد بگیرد بلکه می تواند تواناییهای شناختی و اجتماعی را نیز بیاموزد. مغز این روبات از شبکه های نورونی الکترونیکی تشکیل شده است که توانایی جمع کردن اشیاء و شناسایی آواهای واژگان را دارند.
* چرا تیم شما یک روبات کودک با این ظاهر زیبا و مهربان را انتخاب کرد؟ آیا نمی توانستید از یک روبات انسان نمای عادی با توانایی یادگیری استفاده کنید؟
- ما ایده ساخت یک روبات کودک را مطرح کنیم چون می خواستیم "توسعه" را شبیه سازی کنیم. ساخت یک روبات کوچک بسیار دشوار است و این می تواند به ارتقا و بهبود فناوری کمک کند. سرانجام یک روبات کوچک برای محققان امن تر و استفاده از آن در یک لابراتوار آسانتر است. مشکلات مرتبط با توانایی یادگیری می توانند در یک روبات بزرگتر نیز بررسی شوند.
* آیا این روبات می تواند با یک کودک واقعی نیز تعامل کند؟
- بله، هرچند روبات اسباب بازی نیست و حتی می تواند خطرناک باشد. به علاوه کودکان عادی بعد از دقایق آغازین بازی با این روبات رفتار آن را بسیار کسل کننده می بینند. درحال حاضر این روبات قابل قیاس با تواناییهای یک کودک واقعی نیست. یک بچه یکساله به مراتب باهوش تر از روبات ما است.
* ارتباط روبات با تیم شما چگونه است؟ آیا اعضای تیم آن را همانند یک بچه در گوشت و استخوان پذیرفته است؟
- خیر. در حقیقت این روبات برای ما تنها یک دستگاه است. ما از آن مراقبت می کنیم چون بسیار پر هزینه بوده است اما نمی توان آن را با یک کودک در گوشت و استخوان مقایسه کرد. شاید در یک آینده بسیار دور این امر میسر شود.
* آیا همانند شخصیتهای فیلم کارتونی "شهر روباتها" حالت آناتومیک این روبات همراه با توسعه یادگیری آن رشد خواهد کرد؟ به خصوص که امروزه جنوا به عنوان شهر روباتها شناخته می شود!
- درحال حاضر این برنامه در دستور کار نیست. این روبات به بزرگی یک کودک چهار ساله است. اگر موفق شویم در درون روبات هوشی شبیه به هوش یک بچه چهار ساله ایجاد کنیم، این نتیجه بسیار استثنائی خواهد بود. به طور حتم در جنوا کارهای زیادی در این مسیر انجام می شود.
* شما آینده icub را در توسعه هوش مصنوعی چگونه می بینید؟ به نظر شما روباتها موفق می شوند تا سال 2050 با انسان زندگی کنند؟
- ما در حال کار روی یک نسخه جدید icub با برخی خصوصیات بهتر هستیم. امیدوارم که موفق شویم استفاده از این سکوی زنده را برای مدت زمان طولانی تری حفظ کنیم. معتقدم که راهکار "منابع آزاد" تنها راه حل ممکن برای اتحاد تمام نیروها و انجام تحقیقات در عرصه توسعه هوش مصنوعی به روشی سریع است. هوش مصنوعی یک مسئله دشوار است و اگر همه باهم روی آن کار نکینم حل نمی شود.
نمی دانم که آیا در سال 2050 روباتها با انسان زندگی خواهند کرد یا خیر، اما ممکن است کاربردهای کوچک روباتیک که شاید لزوما مربوط به روباتهای انسان نما نباشد وارد زندگی بشر شود. به هر حال برای یک محقق این احتمال یک رویای کوچک است.
